ΕΝΑ ΖΕΥΓΑΡΙ ΟΛΟΚΑΙΝΟΥΡΓΙΑ ΑΘΛΗΤΙΚΑ ΠΑΠΟΥΤΣΙΑ

Αγόρασα ένα ζευγάρι ολοκαίνουργια αθλητικά παπούτσια. Πραγματικά πολύ όμορφα και άνετα αθλητικά παπούτσια, δημιούργημα μιας αμερικανικής εταιρίας που στα παιδικά και εφηβικά μου χρόνια ήταν φετίχ για όλους τους ομηλίκους μου. Μιας εταιρίας-σύμβολο της παγκοσμιοποίησης των αγορών και της Νέας Οικονομίας. Όσο τα κοιτάζω, όμως, ο νους μου φεύγει από την όψη τους, τα μάτια μου δραπετεύουν από το σχήμα τους. Τα βλέπω να διαλύονται στα εξ ων συνετέθησαν, να διασπώνται σε κομμάτια, να γίνονται ιδέες σε μυαλά, ιδρώτας σε χέρια και γράσα σε μηχανές. Και, τελικά, μηδενικά σε τράπεζες.

Θα τα σχεδίασε, σκέφτομαι, ένας Σουηδός. Από μικρός θα ήταν καλός στο σχέδιο. Οι γονείς του θα τον ενθάρρυναν να ζωγραφίζει. Καθισμένος πλάι στο παράθυρο θα ζωγράφιζε τη θέα έξω. Αν ζωγραφίζεις το χειμώνα σ’ αυτές τις χώρες, το σκούρο μπλε και το μαύρο σού τελειώνουν γρήγορα. Βλέπεις, στα μέρη αυτά για μισό χρόνο η γη έχει την πλάτη της γυρισμένη στον ήλιο και δεν στρέφει το βλέμμα της προς τη μεριά του παρά ελάχιστα, δειλά, ίσως ακόμη και περιφρονητικά. Και τούτο γιατί οι άνθρωποί τους έμαθαν να ζουν χωρίς τις ακτίνες του σε αφθονία για αρκετό καιρό.

Μετά το πανεπιστήμιο θα αποφάσισε να πάει στην Αμερική για μεταπτυχιακό και δουλειά. Η υποτροφία του έδινε μερικά λεφτά και είχε ήδη κάποιους φίλους που είχαν κάνει το ίδιο και τον περίμεναν στην άλλη όχθη. Δέχτηκε αμέσως την πρόταση της εταιρίας. Το ωράριο θα ήταν εξοντωτικό, αλλά οι αποδοχές καλές για νεοπροσληφθέντα. Καθισμένος για ώρες στο γραφείο του στον πρώτο όροφο του κτιρίου της εταιρίας στο Oregon θα σχεδίαζε από μπάλες μέχρι παπούτσια και από φόρμες μέχρι μπρελόκ. Ακριβώς έξω από το παράθυρο θα αγκάλιαζε το κτίριο μια πελώρια οξιά. Το τιτίβισμα ενός πουλιού βουτούσε στην απόλυτη ησυχία του σχεδιαστηρίου του, όπως τα πετραδάκια στην ήρεμα στιλπνή επιφάνεια του νερού. Αυτό το ζευγάρι παπούτσια ήταν ό,τι καλύτερο είχε σχεδιάσει. Ο διευθυντής του τον επαίνεσε δημόσια. Η μάνα του τα έβαλε στο σαλόνι, πάνω απ’ το τζάκι, για να τα βλέπουν και να καμαρώνουν, να τον παινεύουν στους επισκέπτες. Θα ντράπηκε πολύ την πρώτη φορά που τα είδε εκεί.

Το σχέδιό του θα έφτασε με e-mail στο εργοστάσιο της εταιρίας στο Μπαγκλαντές. Ακούγεται απίστευτο, όμως ακόμη και σήμερα κάποια συγκεκριμένα κομμάτια δεν γίνεται (ή δεν συμφέρει) να τα ράβουν οι μηχανές, αλλά λεπτά παιδικά χεράκια. Ουσιαστικά απλήρωτοι σκλάβοι, θύματα της δίψας του ‘πρώτου κόσμου’ για κέρδος. Ζωές στριμωγμένες σε εργοστάσια-κάτεργα, όπως η υποδιαστολή ανάμεσα στα ψηφία της αύξησης κερδών που αναμένει ο εργοδότης τους. Γι’ αυτούς 1 δολάριο αμοιβή για 12-18 ώρες εργασίας είναι πολλά. Για μένα 70 ευρώ (με την έκπτωση) για ένα ζευγάρι ολοκαίνουργια αθλητικά παπούτσια είναι λίγα. Το ενδιάμεσο είναι η διαφορά πλούτου πρώτου και τρίτου κόσμου, η άυλη αξία της ‘φίρμας’, η Νέα Οικονομία, η αύξηση κερδών, ο Γενικός Δείκτης, το χαμόγελο του γιάπη, η ανεργία του απολυμένου, η δική μου ενοχή.

Άραγε τι παιχνίδια να σκαρώνουν μεταξύ τους με κορδόνια, σόλες και κομμάτια ύφασμα; Αποκλείεται μικρά παιδιά να κάθονται συγκεντρωμένα επί τόσες ώρες. Εκτός κι αν υπάρχει επιστάτης που τα συμμαζεύει με το βούρδουλα, όπως συμμάζευε εμάς με τις φωνές η μάνα μας απ’ τις αλάνες. Έννοιες, όπως ‘επαγγελματισμός’, ‘ποσό-στόχος’ και λοιπές αηδίες λειτουργούν ως καρότα μόνο στους ‘ώριμους’ ενήλικες. Ο πιτσιρικάς θα γνέψει καταφατικά το κοντοκουρεμένο κεφαλάκι του την ίδια στιγμή που θα δένει με τα κορδόνια τα πόδια του μπροστινού του. (Καλά, πού είναι τα κορδόνια του άλλου μου παπουτσιού; Δεν τα βρίσκω στο κουτί… Ααα, θα κάνω παράπονα…)

Το ζευγάρι των ολοκαίνουργιων αθλητικών παπουτσιών μου θα στοιβάχτηκε στο κοντέινερ που θα τα μετέφερε, όπως ακριβώς τα όνειρα του ινδού ναύτη στο σάπιο βαπόρι που μπάρκαρε για τη μακρινή Ελλάδα. Από το ίδιο χωριό με τον Mittal, ο πατέρας του θα δούλευε στα ορυχεία του ινδού Κροίσου. Ο κρότος από την έκρηξη που τον σκότωσε θα ακούστηκε στο μικρό χωριό τους τόσο εκκωφαντικός, όσο και στις διεθνείς χρηματαγορές ο αντίκτυπος της προσπάθειας επιθετικής εξαγοράς της Arcelor από τη Mittal Steel. Το σαπιοκάραβο θα πάσχιζε να νικήσει τα μανιασμένα κύματα, όπως ο Mittal τις αντιρρήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του Thierry Breton και των ομολόγων του στο Βέλγιο, την Ισπανία και το Λουξεμβούργο. Κοιτάζοντας έξω απ’ το φινιστρίνι τα πελώρια κύματα των ωκεανών, θα θυμόταν πόσο μεγάλα του φαίνονταν τα κυματάκια του Γάγγη, όταν, μικρό παιδάκι, τον είχε πάει ο πατέρας του για ιερό προσκύνημα. Τότε στην ασφαλή, ζεστή αγκαλιά του πατέρα του - τώρα στην ατσάλινη, κρύα κοιλιά του βαποριού του. Όνειρα μιας καλύτερης ζωής που πνίγηκαν μαζί με την αθωότητα της παιδικής του ηλικίας.

Στο πολυκατάστημα απ’ όπου αγόρασα τα ολοκαίνουργια αθλητικά μου παπούτσια με εξυπηρέτησε μια συμπαθέστατη πωλήτρια, όχι ιδιαίτερα όμορφη, με βλέμμα κουρασμένο από τη ρουτίνα και πόδια που πονούσαν απ’ την ορθοστασία. Δεν θα χρειαζόταν να πολλαπλασιάσω την αξία των παπουτσιών μου παρά μόνο με μονοψήφιο αριθμό για να βρω το μηνιάτικό της. ‘Το 43 σαν να μου είναι λίγο μικρό… Μήπως θα μπορούσα να δοκιμάσω και το 44;’ Οι ώρες εργασίας της κάθε εβδομάδα ξεπερνούσαν το νούμερό μου. Απλήρωτες υπερωρίες, δικαιώματα πνιγμένα στο φόβο της απόλυσης, κρεμασμένα από το νοίκι που ‘τρέχει’, όπως ακριβώς το βρώμικο κουφάρι του Έκτορα από το λαμπερό άρμα του Αχιλλέα.

Τέτοιες σκέψεις για όνειρα, λυγμούς, γέλια και πόθους ανθρώπων που δεν θα γνωρίσω ποτέ και με τους οποίους το μόνο συνδετικό μας στοιχείο είναι ένα ζευγάρι ολοκαίνουργια αθλητικά παπούτσια, σφίγγουν το μυαλό μου πιο πολύ απ' ότι τα κορδόνια το πόδι μου. Άψυχα αντικείμενα παίρνουν ζωή μέσα από τις ζωές ανθρώπων που συνδέθηκαν μαζί τους. 'Καλοφόρετα!', μου λές.